Trudne powroty – readaptacja w żłobku i przedszkolu

Psycholog dziecięcy w swojej codziennej pracy w gabinecie często spotyka się z tematem adaptacji dzieci w żłobkach oraz przedszkolach. Zatroskani rodzice często korzystają z konsultacji wychowawczych, by uzyskać od specjalisty poradę na temat tego, jak najlepiej wesprzeć dziecko w tym niełatwym dla niego okresie. Nierzadko zdarza się, że za ideą konsultacji stoi również potrzeba obniżenia niepokoju samego rodzica. Doświadczenie separacji jest bowiem doświadczeniem trudnym zarówno dla dzieci, jak i ich najbliższych – wiele rodzin z lękiem myśli o momencie „przekazania” małego człowieka pod skrzydła opiekunów i opiekunek ze żłobka czy przedszkola.

Niełatwe dobrego początki

Dla wielu dzieci wejście w grupę żłobkową lub przedszkolną jest pierwszą okazją do tak zwanego treningu społecznego – maluchy uczą się zasad panujących w grupie, wchodzą w pierwsze relacje rówieśnicze, zapoznają się z regułami innymi niż te panujące w domu. Jest to proces dla dziecka rozwojowy, jednak czasochłonny oraz obciążający emocjonalnie. Początki zazwyczaj wiążą się dla dziecka z wysokim poziomem niepokoju, do głosu dochodzą lęki separacyjne.

Mnogość nowych bodźców, zasad oraz twarzy bywa przeciążająca dla niedojrzałych układów nerwowych kilkulatków. Jednak w zdecydowanej większości przypadków czas, rutyna oraz wsparcie otoczenia powoduje, że mały człowiek buduje w nowym miejscu poczucie bezpieczeństwa oraz przynależności i okres adaptacji kończy się sukcesem.

Ważna rola rutyny i regularności

Rola rutyny w procesie adaptacji dziecka w żłobku lub przedszkolu jest nieoceniona. Nieraz jednak z różnych przyczyn dochodzi do jej zachwiania. Wielu rodziców może zaobserwować, że dziecko po kilkudniowej nieobecności w placówce zwykle potrzebuje nieco czasu, by ponownie odnaleźć się w innych niż domowe realia. Powracają niepokoje, lęk przed rozstaniem z rodzicem, niechęć do opuszczenia domu. Co więc gdy wspomnianych nieobecności jest dużo bądź też mają charakter przewlekły?

Sytuacja panująca w kraju przez ostatni rok, wynikająca z pandemii koronawirusa, istotnie wpłynęła na sytuację w oświacie. Żłobki, przedszkola i szkoły pozostawały zamknięte przez długie okresy czasu. Ich ponowne otwarcie stanowiło dla wielu małych ludzi wyzwanie w postaci readaptacji do grupy oraz placówki. Tym trudniejsze, że ze względu na wprowadzone zasady reżimu sanitarnego dzieci często wracały do zmienionych grup (o zmniejszonej liczebności), innych zabawek (konieczność usunięcia z sal zabawek trudnych w dezynfekcji) czy nowych opiekunów. Ponadto musiały przystosować się do nowych, dotąd nieznanych zasad dotyczących dystansowania społecznego (unikanie przytulania koleżanek i kolegów), żegnania z rodzicami (konieczność rozstania z rodzicem przed wejściem do placówki), higieny osobistej czy spożywania posiłków.

 

Wsparcie w nowej rzeczywistości

Jak zatem ułatwić dziecku odnalezienie się w nowych warunkach i readaptację w żłobkowym lub przedszkolnym środowisku?

Należy oczywiście uprzedzić dziecko o czekających je zmianach – na kilka dni przed planowanym powrotem do placówki warto stopniowo wspominać o tym, że po powrocie może być inaczej niż dziecko to zapamiętało. W zadaniu przygotowania dziecka do mających nastąpić zmian pomocne dla rodzica będzie zdobycie od pracowników placówki informacji na temat tego jakie dokładnie zmiany i obostrzenia są planowane. Znajomość konkretów i ograniczenie ilości przekazywanych zasad do kwestii niezbędnych pozwoli odpowiednio przygotować malucha i obniży zarówno niepokój rodzica, jak i dziecka. Jeśli jednak poznanie dokładnych zasad nie będzie możliwe, można wspomnieć dziecku o kluczowych kwestiach – o możliwości zmiany składu grupy, o możliwej zmianie miejsca pożegnania z rodzicem czy też o możliwej zmianie nauczyciela. Warto też na gruncie domowym rozmawiać o alternatywnych sposobach okazywania bliskości kolegom i koleżankom (np. pomachanie lub przesłanie buziaka zamiast przytulenia).

 

Aby nie przytłoczyć malucha wizją zupełnej zmiany niegdyś znanego mu miejsca, w dniach poprzedzających powrót do placówki warto wspominać o czynnościach i rytuałach które pozytywnie kojarzą mu się ze żłobkiem lub przedszkolem. Może to być przygotowanie ulubionej potrawy z przedszkola, wspólne odgrywanie lubianych przez dziecko zabaw czy też śpiewanie poznanych w żłobku lub przedszkolu piosenek. Pomocny będzie również powrót do rutyny i porządku dnia charakterystycznych dla tych sprzed zamknięcia placówki – wdrożenie pór posiłków, kąpieli oraz pójścia spać takich jak w okresie uczęszczania przez dziecko do przedszkola już na kilka dni przed rzeczywistym powrotem do wspomnianej rutyny.

I przede wszystkim – bądźmy cierpliwi. Dajmy dziecku czas i przestrzeń do oswojenia nowej sytuacji. Ponownie, jak w przypadku adaptacji podczas pierwszych dni dziecka w żłobku lub przedszkolu – czas, rutyna oraz wsparcie otoczenia zaowocują i sprawią, że ponowna adaptacja zakończy się sukcesem.