Jak przezimować trudny czas?
Za oknem zima… Chwilami zachwyca majestatem bieli, ciszą, spokojem. Czasem przytłacza długim okresem zimna, pluchy, szarości. Jest porą trudną dla wielu. Zimowe miesiące są okresem niechcianym, nieulubionym bo zimno, smętnie, szaruga… Jest pewnym zastojem w przyrodzie, okresem kiedy fauna i flora spowalniają, zapadają w zimowy sen. To czas kiedy życie pozornie zamiera, panuje zastój, wydaje się, że nic się nie dzieje… Wiele procesów w przyrodzie minimalizuje swoją intensywność, niektóre sprowadzają się do sprawy podstawowej jak przetrwanie.
W życiu każdej osoby zdarzają się takie okresy, które przypominają czas zimowy w przyrodzie. Katherine May w swojej książce, umiejętność przetrwania życiowych zim nazywa pięknym, poetyckim określeniem zawartym w tytule książki: “Zimowanie”.
Czym jest zimowanie?
Zimowanie pojawia się w czasie, kiedy życie staje się bolesne, a przetrwanie jest możliwe dzięki zaszyciu się w swoim świecie. Człowiek jest wtedy odcięty od rytmu życia, czuje się odrzucony, odstawiony na bok. Zimowanie pojawia się, kiedy w życiu nastaje na pewien czas zima. Jest momentem zatrzymania, kiedy jest trudno, ciężko. Może być przestojem na chwilę, albo na bardzo długo, może wydawać się, że na wieki.
Każdy czasem zimuje, niektórzy bardzo często, niektórzy raz, lub dwa w życiu. Zima przychodzi czasami bardzo stopniowo, towarzysząc rozpadowi związku, czy powolnemu rozluźnieniu i utracie przyjaźni. Czasem spada przerażająco szybko jak wtedy, gdy ktoś traci pracę z dnia na dzień, doświadcza nagłego wypadku, czy choroby. Dla wielu osób okres pandemii przyniósł zimowanie. Wielu przeżyło w czasie jej trwania stratę kogoś bliskiego, chorobę własną lub chorobę w rodzinie. Bywa też, że zimowanie przychodzi w sytuacjach pozornie pozytywnych, jak przeprowadzka do wymarzonego miasta, czy większego domu.
Książka Katherine May urzeka swoim życzliwym spojrzeniem na okres zim i zimowania, na to co czasami tak ciężko przyjąć i z czym trudno się zmierzyć. Bo bardzo trudno spojrzeć zimie w twarz, i przetrwać jej bezruch i zimno. Wtedy zbawienne jest zimowanie.
Oferta: Psychoterapia online
Jak przetrwać zimę?
Zima jest ogromnie ważną porą dla przyrody. Wtedy świat zamiera, trwa w swojej cichej, spokojnej formie. Tak jak zima w naszym klimacie jest niezbędna, aby przyroda funkcjonowała, tak czas zatrzymania, wycofania w życiu człowieka jest naturalny i potrzebny. Drzewa, rośliny, zwierzęta nie uciekają od tego doświadczenia, nie udają, że tej pory roku nie ma. Przygotowują się na nią i stosują mechanizmy, które pomagają im przetrwać okres zatrzymania i posuchy.
Sposobów na zimowanie może być tak wiele jak wiele jest osób przeżywających zimę. Istnieje jednak kilka podstawowych umiejętności, które mogą posłużyć jako baza do przetrwania tego okresu. Aby dobrze przezimować i przetrwać zimę, na pewno potrzeba odpoczynku i komfortu. W zimowaniu potrzebna jest też życzliwość dla siebie, pewien rodzaj zaopiekowania się sobą. Temu okresowi sprzyja refleksja, medytacja, wyciszenie się i zadbanie o spokój. No i w zimowaniu konieczne jest przejście na tryb „do wewnątrz”.
Życzliwość dla siebie
Kiedy jest ciężko, warto z życzliwością przyjąć swoje emocje. To prawda, że czasem bardzo trudno znieść poczucie bycia w gorszej kondycji. Niektórzy wstydzą się tego, bo „to dziwne”, „inni nie zrozumieją”, „to świadczy o mojej słabości”, „nienawidzę siebie, że tak się czuję”. To tylko niektóre ze stwierdzeń usłyszanych w gabinecie. A przecież zimowanie zdarza się każdemu. Zimy w życiu są nieuniknione. Wszyscy przeżywają czasem trudne chwile, zawody miłosne, rozstania, stratę rodziców, czy choroby. Stworzenie życzliwej przestrzeni na doświadczanie emocji towarzyszących sytuacji, w której ktoś się znajduje, pomaga w poradzeniu sobie z nimi. W czasie zimowania, może pojawić się dużo lęku, złości, niezgody, smutku i innych trudnych emocji. Mogą być skrajne i bardzo intensywne.
Życzliwość dla siebie może wyrażać się także w zadbaniu o wsparcie. Osoby, które zimują często czują się samotne, odrzucone. Czasem wydaje im się, że są jedynymi osobami, które doświadczają zimy. Od innych oddziela je przestrzeń nie do przebycia. Ale czy na pewno tak musi być? Bliscy, przyjaciele mogą pomóc ogrzać się w czasie zimy przy ogniu. Też ją kiedyś przeżyli i może właśnie w tej chwili przeżywają. Szukanie pomocy, wsparcia (w tym terapii) jest szczególnie ważne, kiedy zima jest tak sroga, że zimowanie może stać się niemożliwe do udźwignięcia.
Uważność
Czasami emocjonalna zima przychodzi i spada jak grom z jasnego nieba. Czasem poprzedza ją powolna jesień, ze swoimi stopniowymi zmianami. Osoby, które cyklicznie przechodzą trudne okresy, niekoniecznie spowodowane jakimś konkretnym wydarzeniem, a raczej przychodzące „nie wiadomo skąd”, mogą nauczyć się rozpoznawać własne symptomy nadchodzącej dla nich zimy. Dzięki uważności mogą także wzmocnić umiejętności zmierzenia się z nią.
”Uważność to szczególny rodzaj uwagi, nieosądzającej i intencjonalnie skierowanej na wybrany element bieżącego doświadczenia” (Jon Kabat-Zinn). Czyli jest to neutralna, nieoceniająca świadomość tego, co dzieje się w czyjejś psychice i w otoczeniu. To samoobserwacja, która umożliwia postawę potrzebnego dystansu do tego co dana osoba przeżywa, bez unikania własnego doświadczenia, ale też bez zlewania się z nim. Dzięki ćwiczeniu uważności możliwe jest zaakceptowanie własnego doświadczenia bez lęku i innych emocji utrudniających przyjęcie tego co przeżywane. Dzięki jej rozwijaniu możliwa jest lepsza regulacja emocji, oraz szybsza regeneracja w trakcie i po zakończeniu trudnych momentów w życiu,
Refleksja
Zimowanie jest okresem, który sprzyja refleksji. Dzięki zatrzymaniu, którym jest często wypadnięcie z rytmu codzienności, łatwiej rozejrzeć się i przyjrzeć temu co się dzieje. Jakie znaczenie może mieć dla danej osoby to co się właśnie wydarzyło? co dana sytuacja zmienia? Jakie nowe przestrzenie, nowe obszary w życiu otwiera? Jaki dana osoba ma na to wpływ? Co może zrobić? Zimowanie może posłużyć zrozumieniu przyczyn działania, zrozumieniu myśli, uczuć. Może być czasem na przyjrzenie się czego potrzeba, co dla danej osoby jest ważne. Zimowanie może być okresem transformacji, przewartościowania swojego życia. Sprawy , które wydawały się dotąd ważne i niezbędne, nagle mogą stracić swoje znaczenie. Może być także czasem wyciągania wniosków i mentalnego przystosowywania się do zmian.
Medytacja
Medytacja ułatwia zimowanie. Pomaga w relaksacji, pozwala na oczyszczenie umysłu. Ułatwia wyzbycie się codziennego napięcia psychicznego i wejścia w stan całkowitego wyciszenia oraz rozluźnienia. Jej dobroczynne działanie w okresie zimowania polega na dodawaniu energii, a także uodparnianiu na stres.
Zadbanie o ciało, o zdrowie.
Trudności związane ze zdrowiem mogą zatrzymywać do zimowania. Może to być choroba, czy wypadek. W takich sytuacjach zimowanie związane jest z potrzebą stworzenia przestrzeni na rekonwalescencję, na zadbanie o leczenie i komfort psychiczny. Czasem takie trudności przychodzą stopniowo, po cichu. Niepokoje, lęki długotrwale przeżywane odzywają się w napięciu pleców, klatce piersiowej, bólach organów wewnętrznych. Może być tak, że ciało zbiera stres bardzo długo. Na co dzień pomijane emocje i lekceważone cierpienia w ciele, któregoś dnia mogą odezwać się bardzo głośno. Tak ciało woła „zatrzymaj się i zaopiekuj sobą”.
Z trudnościami przeżywanymi w czasie psychicznej zimy można zmierzyć się nie tylko poprzez regulację emocji i rozumienie. Można im także stawić czoła poprzez zadbanie o relaksację i rozluźnienie ciała. Rebekkah Ladyne w książce „Odetnij napięcie” pisze o tym jak pokonać stres dzięki praktykom psychosomatycznym. Ulgę w cierpieniu może przynosić odpowiednie odreagowywanie napięcia, jak np. skupienie na oddechu, widzenie i wyczuwanie ciałem tego co się dzieje tu i teraz, traktowanie swojego ciała jak domu, którym należy się zaopiekować. W swojej książce autorka podaje szereg ćwiczeń, które regularnie stosowane, pozwalają pozbyć się nadmiernego stresu odkładanego w ciele oraz zapobiec sytuacjom przeciążenia i chorobom. Traktowane takich rozluźniających ćwiczeń jak codziennej higieny, pomaga zadbać o dobrostan fizyczny i psychiczny, oraz pomaga w zwiększeniu emocjonalnej odporności w okresach zimowania.
„Droga powrotna z ekstremalnego stresu jest zadaniem i dla umysłu i dla ciała. (…) Budowanie i wzmacnianie ścieżek, które prowadzą do równowagi i dobrostanu, wymaga od nas nauki języka, którym posługuje się nasz układ nerwowy; nasz własny układ łączący w elegancki sposób ciało i umysł w całość”. (Rebekkah Ladyne, 2021).
Czytaj także:
Kontakt z przyrodą, zimowanie jako naturalny etap
Johann Hari w książce „Jak odzyskać siebie i utracone więzi” jako jedną z dróg do leczenia depresji (bardzo mroźnej zimy) podaje nawiązanie zerwanej więzi z naturą. Przytacza w niej wyniki badań potwierdzających leczący wpływ przyrody na osoby chorujące na depresję.
Obserwowanie naturalnego życia roślin i zwierząt, kontakt z naturą, spacery w lesie pomagają poczuć się częścią świata. Korzystanie z dobrodziejstw przyrody i uczestnictwo w rytuałach związanych z cyklem kolejnych pór roku ułatwia zaakceptowanie faktu, że tak samo podlegamy zmianom.
„Rośliny i zwierzęta nie walczą z zimą, nie udają, że jej nie ma, i nie próbują żyć tak samo jak latem. Przygotowują się, adaptują, odpoczywają, zbierają siły, regenerują. Dokonują niezwykłych aktów metamorfozy, by mogły przetrwać i odrodzić się na wiosnę. Zima nie jest śmiercią życiowego cyklu, jest etapem. Kiedy już przestaniemy tęsknić za latem, zima może być wspaniałą porą roku. Jest to czas na refleksję i rekonwalescencję, na powolną odnowę, na doprowadzenie domu (czytaj siebie) do porządku.” (Katherine May, 2021)
Nadzieja na wiosnę
Zima jest czasem przygotowania na odrodzenie, na zmianę, jest czasem transformacji. Dla przyrody wydaje się być bliska śmierci. Jednak to tylko pozory. Pod białym płaszczem śniegu, w uśpionych roślinach, w wycofanych z życia zwierzętach zachodzą metamorfozy. Na drzewach czekają już maleńkie zalążki nowych liści. Przetrwają całą zimę, żeby na wiosnę wystrzelić nowymi siłami. Zwierzęta nabierają sił do kolejnego cyklu i przygotowują się do zamieszania wokół nowych pokoleń.
Zimowanie podobnie, jest wycofaniem służącym poradzeniu sobie z kryzysem. Czasem, w którym osoby przeżywające zimę przechodzą transformację, Dla osób doświadczających emocjonalnej zimy jest wejściem w tryb przetrwania dzięki któremu unikną zamarznięcia. Ale jest także możliwością zbliżenia się do tego co najtrudniejsze, najbardziej podstawowe, jednoznaczne. Potencjalnie czasem inkubacji nowej psychicznej i emocjonalnej jakości, czasem szukania nowych rozwiązań, wykształcania większej odporności na trudności. Okresem, który pomaga przeżyć zimę. Zima przecież w końcu się skończy, a po niej przyjdzie wiosna i to co nowe, świeże, odrodzone.
Autorka: Anna Król, psychoterapeutka
Bibliografia:
- „Jak odzyskać siebie i utracone więzi”, Johann Hari, Feeria, 2020
- „Odetnij napięcie”, Rebekkah Ladyne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2021
- „Zimowanie”, Katherine May, znak, 2021