Jak przygotować dziecko na pojawienie się rodzeństwa?

Wielu rodziców zastanawia się, jak przygotować swoje dziecko na pojawienie się młodszego brata lub siostry. Często radosnemu oczekiwaniu na nowego członka rodziny towarzyszą obawy rodziców związane z tym, czy obecne już na świecie dzieci zaakceptują małego człowieka. Nic dziwnego – pojawienie się dziecka na świecie to wyzwanie dla całej rodziny, również dla najmłodszych domowników.

Rodzeństwo bez rywalizacji – czy to konieczne?

Rodzice zazwyczaj obawiają się, że starsze dziecko będzie zazdrosne o noworodka i zacznie traktować go jako potencjalnego rywala, z którym trzeba walczyć o miłość i uwagę rodziców. Tymczasem terapeuci dzieci i rodzin są zgodni co do jednego – elementy rywalizacji między rodzeństwem są nie do uniknięcia! Dlatego warto wyzbyć się przekonania, że rywalizacja między rodzeństwem jest równoznaczna z tym, że kontakty między dziećmi są złe. Warto jednak odpowiednio wcześnie zadbać o to, by dziecko wiedziało, czego może się spodziewać w czasie oczekiwania na rodzeństwo i po jego przyjściu na świat.

Przygotowanie do narodzin rodzeństwa

Pierwszym krokiem do odpowiedniego przygotowania dziecka do tego, że zostanie starszym bratem lub siostrą, jest rozmowa z nim. Niektórzy rodzice decydują się przed taką rozmową na wizytę u psychologa dziecięcego, by jak najlepiej odpowiedzieć na potrzeby swojego dziecka. Wizyta u terapeuty dziecięcego jest zasadna szczególnie wtedy, gdy dziecko przejawia niechęć lub agresję w stosunku do młodszych dzieci – budzi to bowiem uzasadnioną obawę o bezpieczeństwo właśnie oczekiwanego malucha.

Dzieci przyjmują wiadomość o spodziewanym rodzeństwie różnie – zależnie od etapu rozwoju, na jakim się znajdują oraz od życiowych doświadczeń. Niezależnie od spodziewanych czynników warto zagospodarować na tę rozmowę odpowiednio dużo czasu, by mój odpowiedzieć na wszelkie wątpliwości dziecka, jak i bezpieczną dla młodego rozmówcy przestrzeń. W trakcie rozmowy warto uprzedzić o czasie, jaki pozostał do rozwiązania, jak i o zmianach fizycznych jakie mogą być w nadchodzącym czasie widoczne u mamy. Zmiany fizyczne oraz zmęczenie fizyczne w trakcie ciąży będą dla dziecka widoczne i odczuwalne, dlatego też warto poinformować o nich.

Wskazane jest również, by kilka tygodni przed porodem przygotować dziecko na to nagłe wydarzenie i w miarę możliwości zapowiedzieć, pod czyją pozostanie opieką i po jakim czasie będzie mogło odwiedzić mamę oraz brata lub siostrę. Jeśli dziecko nie będzie zadawało dodatkowych pytań, należy zasygnalizować mu że jest do tego przestrzeń – np. poprzez zachętę do wyjaśnienia niepewnych kwestii. Na tym etapie można zaangażować starszaka w proces oczekiwania na rodzeństwo poprzez wspólny wybór imienia, kompletowanie wyprawki czy też wspólne przeglądanie starych zabawek, które starszy brat lub siostra byliby skłonni przekazać.

Przygotowanie na dobre i złe

Jest bardzo istotne, by dziecku opowiedzieć nie tylko o zaletach posiadania rodzeństwa i dać do zrozumienia, że będą się zdarzały również trudniejsze momenty. Warto wówczas podkreślić, że w tych trudniejszych momentach starsze dziecko będzie mogło liczyć na wsparcie i pomoc rodziców. Można podzielić się również swoimi doświadczeniami ze wspólnego dorastania z braćmi i siostrami, aby dać dziecku do zrozumienia, że mieszane emocje w relacjach z rodzeństwem są rzeczą naturalną.

Psychologowie i terapeuci rodzinni zalecają, by w przypadku młodszych dzieci stworzyć pozytywną konotację związaną z pojawieniem się młodszego rodzeństwa na świecie. Może się to odbyć poprzez zaaranżowanie sytuacji, w której kilkulatek otrzymuje od swojego nowonarodzonego brata lub siostry wymarzony prezent tuż po narodzinach. Tego typu inicjatywa odwraca uwagę od nieprzyjemnego faktu, jakim jest nieobecność mamy w domu oraz daje okazję do budowania pozytywnych fantazji o wspólnej zabawie z rodzeństwem.

W przypadku gdy dziecko przejawia dłuższy czas nasilony niepokój, przejawiający się na przykład wzmożoną drażliwością, niespokojnym snem, moczeniem lub pojawieniem się tików i rodzice wiążą to z przekazaniem dziecku wiadomości o oczekiwaniu na rodzeństwo, wskazana jest konsultacja z psychologiem dziecięcym.

Co warto ustalić z dzieckiem przed narodzinami rodzeństwa?

Usiądź więc wygodnie i przygotuj plan działania. Nie zapomnij o tych istotnych kwestiach:

• każde dziecko jest inne – trudno przewidzieć reakcję małego człowieka na wieść o tak ważnej kwestii jak pojawienie się brata lub siostry,
• czasem potrzeba więcej czasu – na rozmowę z dzieckiem wygospodaruj taką ilość czasu, jaka umożliwi wam swobodne omówienie tematu i danie pola do zadawania pytań,
• zrozumienie dla trudnych emocji – początkowa niechęć dziecka do idei bycia starszym bratem lub siostrą nie musi zwiastować złej relacji z rodzeństwem!,
• zaangażowanie we wspólne przygotowania – uczyń dziecko aktywnym członkiem przygotowań na pojawienie się małego człowieka,
• bądź uważny na sygnały ostrzegawcze – reaguj gdy coś budzi Twój niepokój, swoje obawy możesz omówić z psychologiem dziecięcym.

 

Autorka: Paulina Sochacka-Zięcina, psycholog