Zabierz swój układ nerwowy na spacer, czyli o znaczeniu ruchu dla zdrowia psychicznego

Czy wiesz, że nasz układ nerwowy wyewoluował do ruchu, a nie do wysiłków intelektualnych? Człowiek, aby przetrwać musiał się ruszać — polować, uciekać przed zwierzyną, uprawiać ziemię. To, czy potrafił liczyć, było kwestią drugorzędną. Przetrwamy, nie znając zasad dynamiki Newtona, ale czy przetrwamy, nie mogąc uciec w momencie, gdy zbliża się zagrożenie? Nie.

Mózg – centrum dowodzenia

Najważniejszym zadaniem mózgu jest utrzymać organizm przy życiu. Stanowi on centrum dowodzenia w naszym ciele, które — jeśli tylko nie zostanie uszkodzone — nigdy się nie myli. Często można spotkać się z tezą, że wykorzystujemy jedynie parę procent możliwości mózgu, co jest prawdą, jeśli myślimy o tej części zarządzanej przez świadomość. Jednak autonomiczny (wegetatywny) układ nerwowy nigdy nie śpi — pracuje na pełnych obrotach, regulując procesy zachodzące w ciele oraz reagując na doświadczane przez nas emocje. Odpowiada on za dostarczanie impulsów nerwowych z mózgu do narządów wewnętrznych i uruchamianie reakcji niezależnych od naszej woli.

Dla tej części układu nerwowego nie istnieje ani czas, ani inni ludzie. Co to znaczy? Ma on dostęp do danych wspólnych dla gatunku ludzkiego oraz danych zapisanych w historii rodziny, a rozwiązania problemu szukać może tylko w Tobie — w Twoim ciele. Tak np. przeżywany przez Ciebie niepokój związany z trudną sytuacją bliskiej osoby dla mózgu jest Twoim własnym problemem. Natomiast gdy przeżywana sytuacja stresowa zagraża realizowaniu przez mózg jego podstawowych funkcji, napięcie sprowadzone zostaje na poziom fizyczny i dekodowane jest w konkretnym narządzie. Prawdopodobnie wskutek stresu doświadczyłaś/łeś kiedyś bólu czy napięcia w np. w okolicy szyi i barków — Twój układ nerwowy zrobił Ci „przysługę”, przenosząc napięcie do ciała, aby móc dalej realizować swoje podstawowe funkcje. Niezwykle ważne jest zatem, aby pamiętać, że nasz układ nerwowy potrzebuje regulacji, by po doświadczanych przeciążeniach, móc wracać do równowagi.

Ruch – narzędzie przywracające harmonię

Twój układ nerwowy potrzebuje się regulować, a Ty możesz mu w tym pomóc! Jeśli wydarzyło się coś, co potrzebujesz zmetabolizować — sięgnij po ruch, a Twój układ nerwowy będzie w siódmym niebie i z pewnością Ci się odwdzięczy. Regulacja potrzebna jest nie tylko po tym, co obciążające w znaczeniu “trudne” i “przykre”. Obciążające może być nawet przesympatyczne spotkanie w gronie znajomych — po nim Twój układ nerwowy ze względu na liczbę i intensywność bodźców może potrzebować przestrzeni na powrót do równowagi. Pamiętajmy, że jest on na posterunku cały czas. Wyobraź sobie, że idziesz zatłoczoną ulicą, którą już dobrze znasz. Idziesz zamyślona/ny, niby nie zauważając hałasu dookoła i przejeżdżających samochodów. Bez namysłu mijasz kolejne ulice, przechodzisz przez skrzyżowania jakby automatycznie, pewnie nawet nie zwracasz uwagi na mijanych ludzi, ale Twój układ nerwowy cały czas czuwa. On rejestruje to, co się dzieje dookoła, jest w gotowości, aby, jeśli to będzie konieczne, wszcząć alarm. Może doświadczasz czasem zmęczenia, przeciążenia, ale trudno Ci powiedzieć skąd ono się wzięło. Przypomnij sobie wtedy ten obraz — poruszania się zatłoczoną ulicą. Niby nic “złego” czy “trudnego” się nie wydarzyło, ale Twój układ nerwowy sporo się napracował i potrzebuje teraz wrócić do równowagi.

Dobrze jest żyć w zgodzie z układem nerwowym. Z punktu widzenia ewolucji poza ruchem cała reszta jest zbędnym dodatkiem. Bez zaspokojenia tej bazalnej potrzeby układu nerwowego, pozostałe funkcje działają “gorzej”. Gdy za dużo jest mobilizacji a za mało czasu na regeneracje, układ nerwowy wysyła Ci ostrzeżenia, to może być np. przeziębienie, epizodyczna bezsenność lub zaburzenia łaknienia — innymi słowy, to co wskazuje, że Twój układ nerwowy nie dostał wystarczająco dużo czasu na wyregulowanie się. Gdy przeoczysz te ostrzeżenia, układ nerwowy będzie szukał innych sposobów, aby Cię zatrzymać. Odpowiedzią na przeoczone sygnały ostrzegawcze (o tym, że Twój układ nerwowy potrzebuje więcej przestrzeni na powrót do równowagi) mogą być wszelkiego rodzaju zaburzenia jako efekt długotrwałego rozregulowania układu nerwowego.

Co możesz zrobić dla swojego układu nerwowego?

Warto wyzwania intelektualne poprzedzić ruchem. Nasz układ nerwowy lubi ruch, powoduje on, że mózg się pobudza, reguluje — pracują wówczas obie strony naszego ciała, a więc krzyżują się ścieżki w naszym mózgu, gdy np. podczas spaceru machamy rękoma. Zatem jeżeli czeka Cię wyzwanie, trudny dzień, albo taki dzień masz za sobą — zrób coś dla swojego układu nerwowego. Mowa tu nie o opresyjnym ruchu, a o miłości do ciała w postaci codziennych decyzji — czy przejdziesz się na spacer z psem, zamiast jedynie schodzić z nim na podwórko; czy wracając po całym dniu do domu, dasz sobie chwilę na rozciągnięcie zmęczonego ciała zamiast kłaść się od razu do łóżka; czy wracając do domu po zajęciach/pracy wysiądziesz dwa przystanki wcześniej, aby dać sobie chwilę na regulację. Bądźmy życzliwi dla swojego ciała.

 

Autorka: Weronika Stachowiak