Mały przewodnik po emocjach, część trzecia: bez wstydu o wstydzie

24 lipca 2019 0
shame-799099_1920-1200x882.jpg

Emocje są naturalną i zmienną częścią naszego życia, są jak pogoda nad polskim morzem 🙂 – czasem słońce, a czasem deszcz. Jest jednak różnica między pogodą za oknem, którą widzimy, obserwujemy jej zmienność, a emocjami, których czasem nie dopuszczamy do siebie, a które dzięki nazwaniu ich, tracą swoją destrukcyjną moc. Taką emocją jest wstyd.

Nasza kultura, długo nie umiała obchodzić się ze wstydem i już od najmłodszych lat, mogliśmy dostawać sprzeczne komunikaty „wstydź się”,w momencie kiedy zrobiliśmy coś, co nie podobało się naszym opiekunom lub „nie wstydź się”, gdy odczuwaliśmy naturalną nieśmiałość, czy niepewność w nowej sytuacji.

Jakie są wyuczone sposoby radzenia sobie ze wstydem? 

Wstyd jest często tak intensywną i trudną do nazwania emocją, że zdecydowanie nie chcemy go odczuwać, nie chcemy go mieć. Tłumimy to bolesne uczucie na najróżniejsze i skrajne sposoby. Taką metodą radzenia sobie ze wstydem może być chęć oddalenia się, ucieczki, izolacji od świata i ludzi (ucieczka w używki, zakupy, pornografię, intensywny do granic sport czy tworzenie tajemnic, milczenie). Niektórzy natomiast w sytuacjach związanych ze wstydem ubierają maski – perfekcjonizmu, profesjonalizmu, są zawsze mili i dostępni… ale oddzieleni od siebie, od własnego JA. Jeszcze inni walczą, miotają się, emocję wstydu przykrywają złością, wściekłością i agresją. Zazwyczaj stosujemy wszystkie trzy sposoby w zależności od sytuacji, często takie reakcje są wyuczone i  przychodzą do nas automatycznie. Trochę tak jakbyśmy włączali automatycznego pilota, który przejmuje nad nami kontrolę.

Takie oddzielenie się od własnych emocji powoduje krótkofalową ulgę. Uczucie spokoju jest chwilowe, a po nim przychodzi pustka, rozczarowanie i znowu wstyd. Wymienione wyżej sposoby radzenia sobie ze wstydem powodują, że jesteśmy oddzieleni od siebie i od wartościowego, dobrego życia.

Czasem można mieć wrażenie, że uczucie wstydu towarzyszy nam od lat i nie pozwala budować dobrych relacji z innymi ludźmi. W takiej sytuacji możemy mieć do czynienia ze schematem niepełnowartościowości i wstydu. Przyjrzyjmy się temu zjawisku z perspektywy Terapii Schematów.

Problemy ze wstydem? Psycholog Online może być odpowiedzią.

 

Schemat niepełnowartościowości i wstydu

Przychodzimy na świat bezbronni i zależni, rodzimy się z całym pakietem potrzeb takich jak:

  • bezpieczeństwo,
  • stabilność,
  • akceptacja,
  • prawo do realnych granic i zabawy,
  • spontaniczność,
  • wyrażanie swoich potrzeb i uczuć.

Jednak nie zawsze nasi opiekunowie – rodzice, dziadkowie, nauczyciele, mają kompetencje by zaspokoić podstawowe dziecięce potrzeby. Zdarza się, że w wyniku niezaspokojenia podstawowych potrzeb oraz w rezultacie trudnych, traumatycznych wydarzeń tworzy się schemat „ niepełnowartościowości i wstydu”.

Osoby, u których identyfikuje się taki schemat, doświadczyły w dzieciństwie, czy wczesnej dorosłości odrzucenia przez bliskich, czy rówieśników, były emocjonalnie lub fizycznie krzywdzone, krytykowane. Doświadczyły bycia obwinianym za porażki rodziców, słyszały, że są bezwartościowe – to tylko niektóre przykładowe przyczyny powodujące ten schemat.

 

Niepełnowartościowość i wstyd w bliskich relacjach

Osoby ze schematem niepełnowartościowości i wstydu mają trudności w bliskich relacjach. Często zupełnie nieświadomie w swoich dorosłych związkach powielają to czego doświadczyły w dzieciństwie. Wchodzą w relacje, w których krzywdzą, znieważają partnerów, albo wybierają dla siebie partnerów niedostępnych, takich którym trudno zaangażować się bliżej. Zdarza się, że osoby ze schematem niepełnowartościowości i wstydu angażują się w krótkie nietrwałe relacje, lub kilka powierzchownych romansów jednocześnie. Wchodzą w związki z osobami, które stosują przemoc, są niedostępne np. są w związku małżeńskim lub mieszkają daleko.

Jeśli czujesz, że poczucie niepełnowartościowości i wstydu rządzi Tobą i Twoim życiem, nie pozwala żyć w pełni i budować wartościowych i dobrych relacji nie obwiniaj się i nie karz się za to. Być może psychoterapeuta pomoże przyj przyjrzeć się temu co się w Tobie dzieje z uczuciem ciekawości i życzliwości w swoją stronę.

 

Jak sobie radzić ze wstydem?

Wstyd, który odczuwamy tak jak wszystkie emocje wynika z naszej ewolucji i doświadczeń , zarówno walka z tą emocją, czy unikanie jej nie jest dobrą strategią. Co możesz dla siebie zrobić?

  • Wstyd ma to do siebie, że w momencie kiedy go nazwiesz traci swoją moc, nazwij swój wstyd !
  • Wszyscy doświadczamy emocji wstydu –tak jak pozostałych emocji, jednak nie wszyscy przyznają się do odczuwania jej – dobrze jest o tym pamiętać.
  • Opowiedz bliskiej, zaufanej osobie o swoim wstydzie.
  • Obserwuj to uczucie: w jakich sytuacjach czujesz wstyd? Jak reagujesz na tę emocję? Co robisz? Jakie masz myśli w takich sytuacjach? Czy te myśli służą Tobie? Czy Twoje działania w sytuacji wstydu służą Tobie? Jeśli służą, to czy służą na długo, czy tylko na krótka metę?
  • Zastanów się, jakbyś się zachował gdyby Twój najlepszy przyjaciel, opowiedział Tobie o wstydzie? Co robią przyjaciele w takiej sytuacji? A gdybyś był swoim najlepszym przyjacielem, co dałbyś sobie?
  • Gdzie czujesz wstyd w swoim ciele? Czy wstyd zabiera Tobie oddech pełną piersią, a może ściska w gardle, może czujesz jakbyś nosił jakiś ciężar na plecach? Zbędny bagaż? Obserwuj reakcje, które przychodzą z ciała.
  • Przeczytaj jedną z lektur podanych niżej, wstyd jest obecnie emocją szeroko badaną.
  • Jeśli czujesz, że potrzebujesz porozmawiać na ten temat z profesjonalistą – poszukaj indywidualnej psychoterapii w swojej okolicy.

 

Bibliografia

Bradshaw, J., (1997). Toksyczny wstyd.Warszawa: Akuracik

Brown, B., (2013). Z wielką odwagą. Warszawa: MT Biznes Sp. z o.o.

Young J.E., Klosko J.S, (2012). Program zmiany sposobu życia. Warszawa: Zielone Drzewo

 

Autorka: psycholog Agnieszka Mazurczak

 

4.7/5 - (12 votes)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *


O nas

Nasz zespół powstał dzięki przyjaźni i zrozumieniu jak ważna jest współpraca pomiędzy profesjonalnymi terapeutami o różnych specjalnościach. Ufamy, że różnorodność jaką proponujemy, może zaowocować dostępnością pomocy dla wielu osób o różnych potrzebach.

Znany Lekarz.

Pracownia Psychologiczna Pomocnia

Facebook

Ten komunikat jest widoczny tylko dla administratorów.
Wystąpił problem z wyświetlaniem wpisów z Facebooka. Zapasowa pamięć podręczna w użyciu.
Kliknij, aby wyświetlić błąd
Błąd: The user must be an administrator, editor, or moderator of the page in order to impersonate it. If the page business requires Two Factor Authentication, the user also needs to enable Two Factor Authentication. Rodzaj: OAuthException

Kontakt

Poradnia Psychologiczna
Pomocnia Poznań

ul. Śniadeckich 5/2, 60-773 Poznań
nr tel. +48 795 795 202
sekretariat@pomocnia-poznan.pl

© 2024 Pomocnia Poznań | wykonanie: alpa